Baş dönmesi veya denge kaybı yaşadığınızda aklınıza ilk gelen sorulardan biri büyük olasılıkla şudur: “Acaba tansiyonum mu düştü?” Gerçekten de vertigo, yani dönme hissiyle tanımlanan baş dönmesi, zaman zaman tansiyonla ilişkili olabilir. Ancak her baş dönmesi tansiyona bağlı değildir. Bu yazıda, vertigo ile tansiyon arasındaki ilişkiyi, özellikle de ortostatik hipotansiyon gibi durumları inceleyeceğiz.
Vertigo Nedir?
Vertigo, çevrenin ya da kişinin kendisinin dönüyormuş gibi hissettiği bir baş dönmesi türüdür. Genellikle iç kulak, beyin sapı veya denge sistemini etkileyen sorunlardan kaynaklanır. En sık görülen nedenler arasında BPPV, Meniere hastalığı, vestibüler nörit ve migren yer alır.
Tansiyon Nedir ve Nasıl Etkiler?
Kan basıncı (tansiyon), kalbin pompaladığı kanın damar duvarlarına uyguladığı basınçtır. Tansiyonun normalden düşük ya da yüksek olması vücutta çeşitli sorunlara yol açabilir. Düşük tansiyon (hipotansiyon) özellikle beyne yeterince kan gitmemesine neden olabilir ve bu da baş dönmesi, bayılma hissi ve denge kaybı gibi belirtilerle sonuçlanabilir.
Vertigo ve Tansiyon Arasındaki İlişki
Vertigo genellikle kulak içi yapılarla veya sinir sistemiyle ilgili bir bozukluğun sonucudur. Ancak tansiyon değişiklikleri de baş dönmesi hissi yaratabilir. Bu durumda yaşanan his, vertigo ile karıştırılabilir. Gerçek vertigo genellikle dönme hissiyle gelirken, tansiyona bağlı baş dönmesi daha çok sersemlik, hafiflik veya bayılacak gibi olma hissi şeklinde tarif edilir.
Peki, hangisi sizde var?
- Dönme hissi varsa: Gerçek vertigo olabilir.
- Hafiflik, göz kararması, ayakta durmakta zorlanma varsa: Tansiyona bağlı baş dönmesi olasılığı yüksektir.
Ortostatik Hipotansiyon Nedir?
Ortostatik hipotansiyon, oturur ya da yatar pozisyondan ani kalkışlarda kan basıncının ani düşmesidir. Bu durum, beyine yeterince kan gitmemesine ve kısa süreli baş dönmesi, bulanık görme, halsizlik veya bayılma hissine neden olur.
Belirtileri:
- Aniden ayağa kalkınca baş dönmesi
- Göz kararması
- Halsizlik veya bayılma hissi
- Bazen bulantı
Kimlerde daha sık görülür?
- Yaşlı bireylerde
- Tansiyon düşürücü ilaç kullananlarda
- Uzun süre yatakta kalanlarda
- Şeker hastalarında
- Aşırı sıvı kaybı yaşayanlarda
Vertigo Mu, Ortostatik Hipotansiyon Mu?
Bu iki durum sıkça karıştırılır. Ancak ayrım yapmak önemlidir:
| Belirti | Vertigo | Ortostatik Hipotansiyon |
| Dönme hissi | ✅ Evet | ❌ Genelde yok |
| Göz kararması | ❌ Nadir | ✅ Sık |
| Pozisyonla tetiklenme | ✅ Evet (baş pozisyonuyla) | ✅ Evet (ayakta durunca) |
| Süre | Dakikalar-saatler | Saniyeler |
| Denge kaybı | ✅ Olabilir | ✅ Olabilir |
| Mide bulantısı | ✅ Sık | ❌ Nadir |
Tansiyona Bağlı Baş Dönmesinde Ne Yapılmalı?
- Ani kalkışlardan kaçının.
- Yavaş hareket edin, özellikle yataktan kalkarken.
- Bol sıvı tüketin.
- Tansiyonunuzu düzenli ölçün.
- Uzun süre ayakta kalmaktan kaçının.
Eğer sık sık bu tür baş dönmeleri yaşıyorsanız, bir kardiyolog veya dahiliye uzmanına görünmeniz gerekir.
Sonuç: Her Baş Dönmesi Vertigo Değildir
Vertigo ve tansiyona bağlı baş dönmesi benzer şikâyetlerle ortaya çıksa da, altında yatan nedenler farklıdır. Ortostatik hipotansiyon, tansiyona bağlı baş dönmesinin en sık nedenlerinden biridir ve genellikle pozisyon değişikliğiyle ilişkilidir.
Eğer baş dönmeniz sık tekrarlıyorsa, özellikle görme bozukluğu, bayılma, denge kaybı veya kulak çınlaması gibi ek belirtiler eşlik ediyorsa mutlaka bir kulak burun boğaz uzmanına ve bir odyoloğa danışmalısınız.
