Fobik Postüral Vertigo (FPV) ve Kalıcı Postüral Algısal Vertigo (PPPD), baş dönmesi ve denge sorunları ile karakterize edilen, ancak organik bir patolojiyle tam olarak açıklanamayan fonksiyonel baş dönmesi türleridir. Bu durumlar, genellikle hastaların yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen kronik sorunlara yol açar.
Fonksiyonel Baş Dönmesi (Functional Dizziness) olarak da adlandırılan bu rahatsızlıklar, sıklıkla kaygı, depresyon veya psikolojik stresle ilişkilidir. FPV, genellikle ani bir baş dönmesi atağı sonrası gelişir ve hastalar genellikle düşme korkusu ya da denge kaybı yaşayacakları endişesiyle sürekli tetikte hissederler. Bu durum, psikojenik baş dönmesi (Psychogenic Dizziness) olarak da bilinen bir semptom kompleksinin parçasıdır.
PPPD, daha önce kronik subjektif baş dönmesi (Chronic Subjective Dizziness, CSD) olarak bilinirken, son yıllarda farklılaşmış bir klinik kategori olarak tanımlanmıştır. PPPD, baş dönmesi veya dengesizlik hissinin sürekli ya da tekrarlayan bir şekilde devam etmesiyle karakterizedir ve sıklıkla hareketsiz dururken bile hissedilir. Boşluk-hareket rahatsızlığı (Space-Motion Discomfort), PPPD’nin önemli bir belirtisi olup, özellikle görsel yoğunluğu yüksek ortamlarda (örneğin, kalabalık alışveriş merkezleri, hızlı hareket eden trafik) hastaların semptomlarının belirginleşmesine yol açar.
Vizüel Vertigo, FPV ve PPPD hastalarında yaygın olarak görülen bir fenomendir. Hastalar, çevresel görsel uyaranlara karşı aşırı duyarlı hale gelir ve görsel uyaranların fazlalığı denge algısını daha da kötüleştirebilir. Bu durum, beynin görsel bilgiyi yanlış işlemesi sonucu ortaya çıkabilir ve hastaların günlük yaşamlarında ciddi zorluklar yaratabilir.
Bu rahatsızlıkların temelinde yatan mekanizmalar tam olarak anlaşılamamış olsa da, merkezi sinir sisteminin dengesel işlevlerinin duyusal girdilere aşırı hassas hale gelmesi önemli bir rol oynar. Tedavi yaklaşımları genellikle multidisipliner bir yaklaşımla ele alınır. Vestibüler rehabilitasyon, bilişsel davranışçı terapi ve gerektiğinde anksiyolitik veya antidepresan ilaçların kullanımı, semptomların yönetiminde etkili olabilir.
Sonuç olarak, FPV ve PPPD, fonksiyonel baş dönmesi spektrumunun önemli bileşenleridir ve bu durumların etkili yönetimi için hastaların semptomlarına bütüncül bir yaklaşım gereklidir.